شناخت ساز در هر جغرافیا ما را به شناخت و دانستن فرهنگ گذشتگان رهنمون است. نقش سازهای گوناگون در آیین‌های پرستش،جشن‌های باشکوه و به سوگ نشستن‌ها کتمان ناپذیرند و هم اکنون نیز در جای‌جای ایران این آیین‌ها پابرجاست.
آنچه ما در این جستار برآن تلاش ورزیده‌ایم شناخت عمومی سازهای ایرانی است تا ارزش این دستاورد مردمان کهن و پاک نهاد را ارج نهیم،آموزش و نواختن آن را همچون دیگر هنرها والا بدانیم،برخی از هنرمندان پرتلاش گذشته و حال که به مقام استادی در این راه رسیده‌اند را بشناسیم،ساختارفیزیکی و ریخت‌ آن را به خاطر بسپاریم و با شناخت آن خرد جمعی را در حفظ این میراث فرهنگی گران‌بها افزون ساخته و به داشتن این سازهای ملی افتخار کنیم و پس از شناخت آن با گوش جان سپردن به نغمه‌های خنیاگران و گوسانان از همسویی و مهرورزی به هم خوش‌روزگار باشیم.