کمتر حادثه تاریخی است که از رنگ تبلیغات سیاسی امویان و عباسیان و یا تعصبات دینی مذاهب مختلف برکنار مانده و حقیقت آن دگرگون نشده باشد. لذا برای دریافت حقیقت تاریخی ــ هرچند بر اساس مظنه و احتمال هم باشد ــ خواندن متن تاریخ آن سال‌ها به‌تنهایی کافی نیست، بلکه باید تاریخ را با دیگر شرایط، از جمله وضع جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی سنجید، چنان‌ که شیوه علمی تاریخ‌نویسان امروز هم همین است.