این کتاب به‌عنوان مجموعه‌ای از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های مولای متقیان است. برای ترسیم رابطه انسان با خدا با مباحثی از قبیل الهیات و ماوراء الطبیعه، سلوک و عبادت، دعا ومناجات؛ در تبیین رابطه انسان با جامعه با مباحثی نظیر حکومت و عدالت، اهل بیت و خلافت، نفی دنیا و دنیاپرستی، حماسه و شجاعت، اخلاق و تهذیب نفس؛ در اصول و موازین اجتماعی که برای حسن ارتباط با طبیعت، شمایی از شکل‌گیری و مراحل تکامل آن همراه با ترسیم بدایع و ظرایف پاره‌ای از مخلوقاتِ خدا را به نمایش می‌گذارد.