در سال ۱۸۷۰ نیچه رساله دیونیزوسی را نوشت که نسخه اولیه همین زایش تراژدی شد. در همین رساله توجه او برای نخستین بار به تضاد بسیار مهم جهان آپولونی و دیونیزوسی جلب شد و اینکه با تکیه بر این تضاد، امکان تفسیر تراژی یونانی فراهم می‌شد. جهان‌بینی دیونیزوسی طرحی نو در روند فکری نیچه ایجاد کرد و تداوم آن را می‌توان در زایش اندیشه تراژیک و سقراط و تراژدی مشاهده کرد.

نیچه بارها رساله‌اش را بازنویسی و ویرایش کرد و چیزهایی به آن افزود تا از دل آن کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی متولد شد.

به تازه گی آن زمان که میان درختان تاریک آرمیده بودم…تیک تاکی شنیدم.تیک تاکی آرام…زیبا گفتی موزون و مقفا…خشمناک چهره در هم کشیدم سرانجام اما خود شیفته ی آن گشتم…تا خود نیز بسان یکی شاعر با تیک و تاک به سخن در آمدم.آوای لطیف شامگاهی بر دشت می گسترد.می گویدم : میهن و لذت کامیاری در میهن را کسی در نیافته است در این جهان؛هنوز از زمین نرسته که بدان باز می گردیم.هنگام که ناقوس ها طنینی از این دست دارند از خاطرم می گذرد که ما نیز جملگی به موطن جاودانی خویش روانه ایم.

 بخشی از کتاب زایش تراژدی از روح موسیقی

اگر نه فقط با نگرش منطقی، بلکه با اطمینان بی‌واسطه به این دیدگاه برسیم که ادامهٔ تکامل هنر وابسته به دوگانگی آپولونی و دیونیزوسی و مشابه پیدایش دوگانگی جنسی، به نبردی دایمی و صرفآ با آشتی در دوره‌هایی خاص بستگی داشته است، در علم زیباشناسی به نکته‌های بسیاری خواهیم رسید. این نام‌ها را از یونانیانی وام گرفته‌ایم که ژرف‌ترین آموزه‌های پنهان نگرش خود به هنر را نه در مفاهیم، بلکه به هیئت آشکار و تأثیرگذار عالم ایزدان خویش برای دیگران قابل درک کرده‌اند. شناخت ما از هنر یونانی نشان می‌دهد که در جهان یونانی تضادی بزرگ براساس خاستگاه و اهداف بین هنر تصویرگری یا آپولونی و هنر غیرتصویرگری در موسیقی یا همان هنر دیونیزوسی وجود دارد: هر دو با رانه‌های بس متفاوت دوشادوش هم، با اختلافی آشکار با هم راه می‌روند و یکدیگر را به زایش‌های نیرومند و دایمی‌مخالف هم، وا می‌دارند و می‌کوشند با این تضاد دایمی در نبردی پیروز شوند که ظاهرآ واژهٔ مشترک «هنر» را به هم مرتبط می‌کند. تا سرانجام با معجزهٔ متافیزیکی «ارادهٔ» یونانی ظاهرآ با هم جفت شوند و حین این جفت‌گیری درنهایت اثر هنری دیونیزوسی و آپولونی، یعنی تراژدی آتنی را پدید آورند.

برای آنکه بتوانیم این دو رانه را بهتر درک کنیم، ابتدا باید به دو عالم هنری جدا از یکدیگر، یعنی عالم رویا و عالم سرمستی بیندیشیم. بین این دو پدیدار فیزیولوژیک نوعی تضاد همچون تضاد بین هنر آپولونی و هنر دیونیزوسی مشاهده می‌شود. در رویا بنابر تصور لوکرتیوس۶ ایزدانی شکوهمند در برابر روح انسان ظاهر می‌شوند. پیکرتراش در رویا ساختار مسحورکنندهٔ اندام این موجود ابرانسانی را می‌دید و شاعر یونانی نیز اگر از او درباب رمز و راز آفرینش ادبی پرسش می‌شد، به رویا اشاره می‌کرد و شاید همچون هانس زاکس در استادان آوازه‌خوان چنین ما را راهنمایی می‌کرد:

دوست من، کار شاعر دقیقآ آن است

که رویاهایش را تعبیر کند و دریابد

باور کنید که حقیقی‌ترین خیال انسانی

در رویا بر او آشکار خواهد شد

تمامی شعر و شاعری

جز تعبیر رویاهای حقیقی نیست.

مشخصات کتاب :

نویسنده : فریدریش ویلهلم نیچه

مترجم : رضا ولی یاری

انتشارات :جامی

تعداد صفحات :158 صفحه

دانلود فایل ها